Przegląd linków CC #158
1. Centrala Creative Commons wydała raport o stanie „commons” czyli cyfrowych otwartych zasobów na licencjach CC, w którym podsumowuje rozwój CC, ilość zasobów rozkład licencji. Szczególnie cieszyć może co raz częstszy wybór licencji wolnych. O raporcie (ang). napiszemy więcej niebawem w osobnej notce na blogu.
Otwarta edukacja
2. OER Research Hub opublikowało swój pierwszy raport badawczy „OER Evidence Report 2013-2014„, to publikacja zbierająca badania i obserwacje z ostatnich dwóch lat na temat praktyk wśród edukatorów oraz inicjatyw państwowych, które miały na celu tworzenie lub wspieranie otwartych zasobów edukacyjnych. Wśród wyników i studiów przypadków znajdziemy m.in. dane o tym na których poziomach edukacji OZE rozwijają się sprawniej i dla jakich grup osób uczących się i edukujących są najważniejsze. Raport (ang.) w formacie PDF.
3. Pracownicy wydawnictw lubią otwarte zasoby edukacyjne? Michael Feldstein twierdzi, że coraz bardzej, choć zastrzega, że to niedawna zmiana i OZE nie są jeszcze dobrze rozumiane. Twierdzi jednak, że więcej badań i obserwacji OZE będzie zmieniać ich wizerunek oraz to jak wydawcy będą do nich podchodzić i w nie inwestować.
4. Dwanaście amerykańskich stanów postanowiło wspólnie zainwestować w rozwój otwartych zasobów edukacyjnych do przedmiotów, które potrzebują wsparcia, matematyki i języka angielskiego. Szacuje się, że dzięki projektowi powstaną wysokiej jakości otwarte zasoby (na licencji CC BY), za ok 15-20 milionów dolarów. Konsorcjum wybierze 8 wykonawców dla zasobów. Projekt szybko wzbudził kontrowersje (podobne to tych jakie przechodziliśmy w Polsce wokół Cyfrowej Szkoły i otwartego Naszego Elementarza) na temat tego czy będzie siłą niszczącą czy odmieniającą na lepsze ogromny rynek wydawniczy, w USA wart 8 miliardów dolarów.
5. Czy otwarte zasoby edukacyjne mają problem ze swoją niską popularności i rozpoznwaniem? Czy można promować je i planować ich wdrażanie tak samo jak tradycyjnych podręczników? Takie pytania stawia The Chronicle of Higher Education po największej amerykańskiej konferencji o OZE.
Otwarta nauka
6. Fundacja Billa i Mellindy Gates’ów przyjeła politykę otwartości dla finansowanych przez siebie badań i publikacji. Przejście całkowicie na nową politykę zajmie 2 lata (podczas których wydawcy będą mogli aplikować o opcjonalne 12 miesięczne embargo), a w jej efekcie wszyscy wydawcy współpracujący z Fundacją będą musieli publikować na wolnej licencji CC BY, w sieci i możliwie natychmiastowo.
7. Politykę otwartości (otwarty mandat) wprowadziło w tym tygodniu również Interdyscyplinarne Centrum Modelowania Matematycznego i Komputerowego UW. Publikacje w czasopismach naukowych, publikacje w recenzowanych materiałach z konferencji oraz monografie naukowe lub rozdziały w monografiach naukowych. W wersji podstawowej należy udostępnić pracę w Repozytorium CeON, na licencji CC-BY lub CC-BY-SA, jeżeli jest to niemożliwe ze względu na politykę wydawcy to można uzyskać 6 lub 12 miesięczne embargo dla wersji najbliższej ostatecznej publikacji.
Otwarte oprogramowanie
Zobacz też
Przegląd linków CC #149
Otwarta edukacja
1. Grywalizacja. Zrób to sam! To najnowsza, otwarta (na licencji CC BY-SA) książka powstała dzięki Fundacji Orange i Laboratorium EE. Tytuł wszystko tłumaczy, a poza książką dostępne są również arkusze ułatwiające zaprojektowanie własnych elementów grywalizacyjnych do różnych projektów. Książkę można pobrać lub zamówić w drukowej wersji (edycja limitowana).
2. Można już zgłaszać propozycję wystąpień na kolejną edycję Open Education Global Conference 2015, która kontynuuje konferencje organizowane przez Opencourseware Consortium (przeobrażone w ubiegłym roku w Open Education Consortium). Edycja 2015 odbędzie się na uniwersytecie Athabasca w Kanadzie, w dniach 22-24 kwietnia. Termin zgłoszeń to 30 listopada 2014.
3. Projekt LangOER zaprasza na webinarium w języku angielskim o otwartych zasobach edukacyjnych w mniej popularnych językach (mniej popularnych niż angielski). Seminarium odbędzie się w piątek 19 wrzesnia, godz 14.00. Wszystkie szczegóły i rejestracja tutaj.
4. Koalicja Otwartej Edukacji uruchamia cykl audycji na temat otwartości. Prowadzone są przez Fundację Otwórz się a same audycje dostępne są pod adresem koed.podkasty.info/.
Otwarta nauka
5. Richard Poynder na swoim blogu (jednym z najważniejszych blogów o OA) w ostatnim czasie drąży temat potencjalnie rysującego się rozłamu między zwolennikami mocnych modeli Open Access i tymi dla których wystarczające są modele słabe, nie gwarantujące szerokiej prawnej swobody wykorzystania udostępnionych materiałów. Mocne modele Open Access tzw. open access libre i wykorzystanie wolnych licencji Creative Commons CC-BY (lub jej równorzędnej) są jednoznacznie rekomendowane przez BOAI10. Glyn Moody na łamach Computerworld przypomina, że podobny spór toczony jest w środowisku oprogramowania od dawna. (więcej…)
Zobacz też
Znak Domeny Publicznej 1.0 dostępny w wersji polskiej!
Z radością informujemy, że narzędzie Znak Domeny Publicznej 1.0 (Public Domain Mark 1.0) jest już dostępne w wersji polskiej.
Znak Domeny Publicznej 1. 0 to proste oświadczenie, które informuje o braku ograniczeń prawa autorskiego w stosunku do oznaczonego utworu. Oznaczenie różni się od pozostałych narzędzi Creative Commons – nie jest licencją a oznaczyć utwór może każdy (nie tylko twórca) kto ma wiedzę na temat jego statusu prawnego. Znak dostarczy innym użytkownikom nie tylko informacji na temat swobód i ewentualnych ograniczeń prawnych względem utworu, ale także pozwoli łatwo go wyszukać wśród innych otwartych zasobów edukacyjnych.
Znak to szczególnie przydatne narzędzie dla instytucji kultury – muzeów, archiwów, galerii i bibliotek, które udostępniają online cyfrowe zbiory dziedzictwa kultury będące w domenie publicznej.
Jak używać Znaku Domeny Publicznej?
Znaku możesz używać po prostu kopiując i umieszczając go obok tytułu i nazwy autora utworu, który identyfikujesz jako będący w domenie publicznej. Aby ułatwić posłużenie się Znakiem Domeny Publicznej udostępniamy specjalne narzędzie, które znajdziecie pod poniższym linkiem: http://creativecommons.org/choose/mark/details?lang=pl. Wystarczy podać autora dzieła i jego nazwę, a także dane osoby identyfikującej, a serwis wygeneruje kod HTML, który należy umieścić razem z dziełem na stronie internetowej (nie musisz wypełnić wszystkich pół). Informacje zawarte w kodzie są w formacie czytelnym dla oprogramowania, co pozwoli wyszukiwarkom indeksować dodatkowe informacje na temat utworu a znaleźć go online i dowiedzieć się, gdzie mogą szukać dodatkowych informacji na jego temat.
Pamiętaj, że oznaczenie utworu Znakiem Domeny Publicznej nie jest procesem jego rejestracji. Creative Commons nie rejestruje, nie zapisuje ani nie przechowuje żadnych informacji, które podajesz uzupełniając pola w tym narzędziu.
Jak rozpoznać utwór w domenie publicznej?
Terminu domena publiczna używa się dla określenia zasobów, które:
-
nigdy nie były przedmiotem prawa autorskiego ze względu na czas, w którym powstały
-
prawa autorskie majątkowe do utworu wygasły, gdyż minęło już 70 lat od śmierci ich autora, ostatniego ze współautorów, daty rozpowszechnienia lub daty ustalenia utworu
-
nie stanowią przedmiotu prawa autorskiego na podstawie art. 4 ustawy o prawie autorskim (np. dokumenty i materiały urzędowe)
-
nie są wytworem ludzkiej pracy np. eksponaty geologiczne
W praktyce określenie jednak, czy utwór jest już w domenie publicznej często jest skomplikowanym procesem. Dla ułatwienia tego zadania warto skorzystać z zestawów tzw. kalkulatorów domeny publicznej, które można znaleźć na stronie: outofcopyright.eu.
Kiedy używać Znaku Domeny Publicznej?
Stosowanie Znaku Domeny Publicznej jest rekomendowane w przypadkach, gdy utwór jest wolny od praw autorskich na całym świecie, jak w przypadku bardzo starych dzieł. Natomiast nie jest zalecane stosowanie Znaku, gdy utwór jest w domenie publicznej jedynie w niektórych krajach (porządkach prawnych). Taka sytuacja może mieć miejsce z kilku powodów – zmian w przepisach prawnych, niedopełnienia formalności rejestracji w niektórych krajach lub znacznie dłuższego trwania okresu ochrony prawa autorskiego w porównaniu z pozostałymi krajami.
Więcej informacji na temat Znaku Domeny Publicznej języku angielskim znajdziesz tutaj: https://wiki.creativecommons.org/PDM_FAQ
Tu znajdziesz przykład zastosowania Znaku Domeny Publicznej dla otwartych zasobów cyfrowych: http://pro.europeana.eu/public-domain-content
Życzymy udanego korzystania!
Zobacz też
Przegląd linków CC #144
Otwarta edukacja
1. Campus Technology opracowało bardzo prosty, praktyczny (i ładny) przewodnik po otwartych zasobach edukacyjnych. Przewodnik zaczyna się od naszego ulubionego tematu, o którym niebawem usłyszycie więcej czyli od rozwiewania wątpliwości i mitów na temat otwartych zasobów.
2. Najbardziej znane otwarte zasoby edukacyjne powstają w języku angielskim, co z pozostałymi językami? LangOER przeprowadził badania występowania otwartych zasobów w 23 językach w tym polskim.
3. OpenStax, wydawnictwo publikujące otwarte podręczniki akademickie zaczyna adaptować je do poziomu szkoły wyższej. E-podręczniki będą dostępna razem z narzędziami do analizy postępu i modeli uczenia oraz systemem rekomendacji.
4. Konstruktywnie o ograniczeniach otwartych zasobów edukacyjnych i o pomysłach na usprawnianie modelu ich praktycznej oceny przez nauczycieli i edukatorów, którzy chcą korzystać z nich na co dzień, ale obawiają się o ich jakość.
5. 2 września na uniwersytecie Stanforda rusza kurs online OpenKnowledge o tym jak otwarte oprogramowanie, otwarte zasoby i dane kształtują przyszłość edukacji, a w szczególności jak budują one ideę otwartej wiedzy czyli niwelowania globalnych nierówności w dostępie do wiedzy i edukacji (nie tylko prawnych).
6. Niemiecka Wikimedia ogłosiła już program drugiej konferencji OER Konferenz, choć tematycznie skupiać się będzie na otwartości zasobów edukacyjnych w Niemczech, to w programie sporo o innych krajach. Polskę będą reprezentować Alek Tarkowski (CC Polska) i Michał „rysiek” Woźniak (Fundacja Wolnego i Otwartego Oprogramowania).
7. Rob Farrow na łamach blogu London School Of Economics pisze o mapie oddziaływania otwartych zasobów edukacyjnych na świecie. Jeśli nie odwiedziliście jeszcze strony tego świetnego projektu lub nie wiecie jak i dlaczego powstaje przeczytajcie koniecznie.
Otwarta nauka
8. Pisaliśmy już o serii pseudo-otwartych licencji dla publikacji naukowych zaproponowanych przez International Association of Scientific, Technical & Medical Publishers. Kilka dni temu 58 organizacji naukowych i prawnych w tym Creative Commons wystosowało list do STM aby wycofało swoje licencje, które będą utrudniać budowanie wspólnego standardu dla otwartej nauki. (więcej…)
Zobacz też
After the „Creative Commons for GLAM” Booksprint
Last week, we hosted a booksprint in Kraków, in order to create the „Creative Commons for GLAM” toolkit. The meeting was part of the CC Toolkits project, which aims to create a range of content bundles about the role of Creative Commons in areas such as culture, education or science. The event brought together specialists from across Europe representing Creative Commons and other open projects, including Europeana, Open Knowledge Foundation and Wikimedia – as well as practitioners from GLAM (Galleries, Libraries, Archives, Museums) institutions.
The toolkit went beyond explaining how CC licenses can be used in the cultural or heritage sector. Looking from a broader perspective, booksprint participants wrote how heritage becomes a commons by respecting the public domain, openly licensing copyrighted works, and making freely available metadata on cultural works as well. This can be achieved by using the full range of CC tools: licenses, the CC Zero waiver and the Public Domain Mark.
The sprint provided an opportunity to not just write the toolkit together, but also discuss what does „Open GLAM” really mean – without a shared definition, we could not prescribe a proper use of CC licenses. We began with the very definition of „Open GLAM” – a term, which after a quick Google search proves not to be yet very popular within the GLAM sector. We’ve felt that nevertheless the term is worth promoting, as it underlines shared goals, challenges and solutions between institutions often seen as highly diverse: galleries, libraries, archives and museums. We’ve also come to appreciate that „less is more” in the heritage sector – that using a CC license is not always the best solution for heritage (which is often already available as free Public Domain content – and should remain such).
We’d like to thank Aleksandra, Anna, Lisette, Axel, Joris, Kuba and Lech for taking part in our booksprint. We’re also grateful to Małopolski Instytut Kultury for letting their brilliant workshop space in Kraków, and innemuzeum.pl project for their support. The „CC for GLAM” toolkit will be presented in April at cctoolkits.com where you can already find a Creative Commons Basics toolkit.
To read reports of other participants go to Europeana Professional and Kennisland.
Photos by Lech Dulian, CC BY.
Zobacz też
Budujemy CC Toolkits
Projekt CC Toolkits, którego idea została przedstawiona po raz pierwszy w trakcie zeszłorocznego międzynadorowego zjazdu Creative Commons, wkracza w nową fazę. W tym miesiącu w czterech państwach na trzech kontynentach odbędą się sprinty w celu przygotowania internetowych niezbędników wspierających wykorzystanie licencji Creative Commons w poszczególnych sferach życia: edukacji, rządzeniu, nauce i kulturze.
Creative Commons Polska organizuje w dniach 20-21 lutego CC Toolkits for GLAM Booksprint, w którym udział wezmą członkowie społeczności CC, wikipedyści i aktywiści działający na rzecz otwartej kultury.
Każdy może mieć swój wkład w tworzenie niezbędnika, przesyłajac link do otwartych zasobów na temat licencji CC w sektorze GLAM za pośrednictwem Twittera (#cctoolkits) lub dodając go bezpośrednio do spisu. Całość zostanie opublikowana na licencji CC BY.
Więcej informacji na blogu Creative Commons i stronie projektu.
Partnerami projektu są: Małopolski Instytut Kultury w Krakowie i innemuzeum.pl
Zobacz też
Przegląd linków CC #112
1. Alek Tarkowski na blogu projektu OER Policy pisze o pracach Komisji Europejskiej nad wdrażaniem otwartych zasobów edukacyjnych w ramach programu Openning Up Education, w ramach którego już w styczniu wystartują nowe programy m.in. Erasmus+
2. Trzy otwarte kursy typu MOOC na temat otwartych zasobów edukacyjnych oferuje brytyjski Open University: tworzenie OZE, otwarta edukacja i ponowne wykorzystanie OZE
3. Jak otwarte licencjonowanie zasobów edukacyjnych może wpływać pozytywnie nie tylko na jakość podręczników, ale również na rozwój zawodowy nauczycieli? Co prawda, amerykański system o którym mowa różni się od polskiego, ale warto śledzić to jak otwarte zasoby mogą pełnić różne role, również systemowe i profesjonalne.
4. Mike Linksvayer pisze o problemie rozpraszania się modeli otwartych licencji i związanym z tym ryzyku nie tylko niekomatybilności licencji, ale również praktycznym problemie rosnących kosztów ich obsługi i wykorzystywania.
5. Bardzo rzeczowa i konstruktywna krytyka tworzenia i wdrażania otwartych zasobów edukacyjnych w edukacji formalnej (zwłaszcza wyższej, gdzie są często wdrażane masowo i z niewielkim wkładem w ich indywidualizację) z perspektywy tego jak ocenia się ich potencjał, a jaką faktycznie zmianę mogą wywoływać na poziomie dostosowywania ich do potrzeb nauczycieli i uczniów. (więcej…)
Zobacz też
Licencje Creative Commons 4.0 gotowe do użycia!
Wczoraj Creative Commons upubliczniło wersje 4.0 licencji – po dwóch latach pracy i intensywnym procesie globalnych konsultacji. Jednym z głównych celów wprowadzenia kolejnej wersji licencji było dostosowanie ich do potrzeb rosnącego sektora publicznego (coraz częściej korzystających z licencji) oraz uwzględnienia specyfiki udostępniania danych. Od wersji 4.0 licencje posiadają też tylko jedną, międzynarodową wersję. Wszystkie poprzednie wersje licencji będą nadal obowiązywać.
Nowe licencje są już dostępne do wyboru w popularnym wybieraku
Najważniejsze zmiany wprowadzone wraz z wersją 4.0:
– licencje mają teraz jedną wersję międzynarodową (international – rysunek poniżej), ale są nadal dostępne w tłumaczeniach na języki tych krajów, w których działają oddziały Creative Commons. Jeśli chcesz skorzystać z wcześniejszych wersji licencji, dostosowanych do przepisów krajowych jurysdykcji, możesz nada to zrobić (linki wszystkich wersji będą zawsze działać, a wybierak pozwala na ich użycie za pomocą linku – punkt 2 na rysunku poniżej). Nowa międzynarodowa licencja jest jednak zgodna z polskim prawodawstwem;
– licencje obecnie obejmują prawa sui generis (prawa szczególne) do baz danych, które istnieją w niektórych państwach (w tym w Polsce, na mocy ustawy o ochronie baz danych), a które nie były uwzględnione we wcześniejszych wersjach – to oznacza, że zrzeczenie się określonych praw z pomocą licencji dotyczy także baz danych;
– prostsze uznanie autorstwa: w wersji 4.0 wystarczy podawać informacje o autorze i licencji, nie jest wymagane podawanie tytułu utworu w informacji licencyjnej – jeśli równocześnie podajemy odnośnik do tego strony, na której wraz z utworem znajduje się jego opis. Podawanie tytułu jest nadal rekomendowane (we wcześniejszych wersjach był to obowiązek);
– możliwość nakazania przez licencjodawcę usunięcia informacji o jego autorstwie z określonych kopii utworu lub utworów zależnych – w przypadku, gdy nie chce być związany z określonym użyciem jego utworu. W wersjach 3.0 to uprawnienie dotyczyło jedynie utworów zależnych;
– 30 dni na usunięcie naruszeń licencji: od wersji 4.0 naruszenie licencji, tak jak wcześniej, oznacza automatyczne wygaśnięcie licencji względem licencjobiorcy, który ją naruszył. Licencja zostaje jednak przywrócona jeśli w ciągu 30 dni od ustalenia naruszenia zostanie ono naprawione;
Więcej o zmianach na międzynarodowej stronie Creative Commons oraz na stronie wiki licencji 4.0
Zobacz też
Przegląd linków CC #100
Przed wami setny przegląd linków Creative Commons, pierwszy ukazał się 16 sierpnia 2011 roku i od tamtej pory prawie co tydzień piszemy w kilku punktach o najważniejszych wydarzeniach, publikacjach i ciekawostkach ze świata otwartych zasobów edukacyjnych, wolnej kultury, otwartości w nauce i działaniach na rzecz reformy prawa autorskiego w kierunku jaki od lat pokazuje ruch Creative Commons.
1. Ruszyła kampania społeczna Uwolnij Podręcznik, której celem jest upowszechnienie wiedzy o zaletach otwartych, cyfrowych e-podręczników oraz budowa poparcia dla takowych. Taki podręczniki powstają m.in. w projekcie Cyfrowa Szkoła, akcja chce się przyglądać ich realizacji i nakłaniać m.in. Ministerstwo Edukacji Narodowej do dalszego otwierania zasobów edukacyjnych.
2. Kolejna edycja konkursu Wiki Lubi Zabytki również ruszyła i czeka na Wasze zdjęcia zabytków do dodania do Wikimedia Commons.
3. Open Knowledge Foundation zaczyna pracować na kolejnym praktycznym podręcznikiem (handbook), tym razem w bardzo interesującej nas działce czyli otwartej edukacji. Powstała grupa robocza i odbył się pierwszy warsztat. Więcej na ich blogu.
4. David Willey wraca na swoim blogu do tematu niesłusznego używania licencji NC (Użycie niekomercyjne) w edukacji h i nauce. Jego post jest dobrym uzupełnieniem wpisu z P2PU Christiny Hendricks o problemach z licencją CC BY.
5. Co oznacza bycie otwartym/otwartą organizacją/instytucją współcześnie w edukacji? Phil Barker z projektu CETIS spróbował wyjść poza standardowe ramy tłumaczenie czym są np. otwarte zasoby i zarysował świetny, szeroki wstęp do tego czym jest bardzo szeroko rozumiana współcześnie otwarta edukacja i nauka, z jakich praktyk się składa, jakie spektrum „otwartości” projektów istnieje?
6. Wikiedukator uruchamia kolejny ciekawy kurs dla nauczycieli i edukatorów, tym razem poświęcony problemowi „własności idei?”.
7. Na koniec bardziej naukowo, polecamy artykuł o badaniach nad percepcją otwartych zasobów edukacyjnych, używanych w celu zastąpienia tradycyjnych podręczników wśród studentów Stanowego Uniwersytetu Kansas. Spoiler alert: studenci wolą elastyczne, otwarte i cyfrowe podręcznik od tradycyjnych :)
Zobacz też
Przegląd linków CC #72
1. Wersja 4.0 licencji Creative Commons przeszła do ostatniego etapu konsultacji.
2. 15 lutego weszło życie zarządzenie Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych, które reguluje możliwość samodzielnego i bezpłatnego wykonywania przez użytkowników aparatem cyfrowym kopii materiałów archiwalnych, o ile tylko nie będzie to miało negatywnego wpływu na ich stan zachowania. Jak zwraca uwagę Marcin Wilkowski z Historiaimedia.org fotografowanie dopuszczalne jest tylko w zakresie niekomercyjnego użytku osobistego, w szczególności dla wspierania pracy badawczej użytkowników, a nie ma na celu uzyskania reprodukcji o szczególnych cechach jakościowych, zwłaszcza do celów publicystycznych czy wydawniczych co uniemożliwia korzystanie z takich fotografii w publikacjach naukowych i w sieci.
3. Stowarzyszenie Klona/Jawor opublikowało interaktywną prezentację najnowszych wyników prowadzonych już od 10 lat badań „Kondycja organizacji trzeciego sektora w Polsce”. Strona korzysta z kodu projektu otwartengo.pl i materiały na niej dostępne są na licencji Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 3.0 Polska.
(więcej…)