Licencje CC w dwóch nowych konkursach grantowych i programie rozwoju czytelnictwa
Dwa programy publiczne oraz konkurs grantowy Polsko-Amerrykańskiej Fundacji Wolności wdrożyły licencje Creative Commons jako narzędzia udostępniania treści. To bardzo dobre wiadomości i trend który wspieramy od kilku lat, zwłaszcza tam gdzie w grę wchodzą publiczne pieniądze. W ramach projektu Spółdzielnia Wiedza finansowanego dzięki wsparciu finansowemu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz w ramach szwajcarskiego programu współpracy z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej przez ponad rok prowadziliśmy szkolenia i konsultacje dla organizacji pozarządowych i instytucji publicznych na temat otwierania zasobów tworzonych lub finansowanych ze środków publicznych. Dzięki temu braliśmy udział w pracach lub wspieraliśmy konsultacyjne wdrażanie licencji w tych programach.
Poniżej trochę praktycznych informacji o programach oraz o zapisach i wymogach dotyczących prawa autorskiego i licencji CC.
Muzeum Historii Polski: Patriotyzm Jutra
Ten konkurs ma już za sobą kilka edycji (działa od 2009 roku), w których finansowane są innowacyjne projekty edukacji historycznej i obywatelskiej. Jego budżet wynosi 2 mln. złotych, maksymalna kwota dofinansowania to 50 000 zł.
Od edycji 2014 Muzeum wprowadziło do regulaminu i oceny wniosków punkty za publikację materiałów projektowych na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa (0-7 pkt) oraz za zapewnienie dostępności treści zgodnie z wymaganiami WCAG 2.0 (0-3 pkt.). Maksymalna liczba punktów do zdobycia to 76. Jak podkreślają organizatorzy konkursu w dodatkowych materiałach wyjaśniających na czym ma polegać wprowadzone zapisy o otwartości, są ona zachętą dla wszystkich projektów aby przemyślały sposób promocji i publikacji swoich materiałów, nie tylko edukacyjnych ale również dokumentujących realizację projektu. Dzięki takiemu podejściu nawet projekty, które nie tworzą zasobów o potencjale edukacyjnym mogą skorzystać z dodatkowych punktów, a Muzeum (i wszyscy inni chętni użytkownicy) otrzymają więcej otwartych treści.
Terminy: Nabór wniosków w edycji 2014 trwa do 31 stycznia.
Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego: Narodowy Program Rozwoju Czytelnictwa
Jest to nowy program o wartości 6 mld zł, planowany na lata 2014-2020, który ma obejmować działania promujące czytelnictwo (np. Dyskusyjne Kluby Książki, kampania promocji języka polskiego), kontynuację programu B+ Infrastruktura bibliotek, wsparcie wydawania literatury polskiej i czasopism, szkolenia dla bibliotekarzy/rek i księgarzy/rek oraz zakup praw do utworów literackich.
Ostatni punkt jest kluczowy z perspektywy otwartości zasobów finansowanych ze środków publicznych. 2 mln złotych będą przeznaczone na zakup praw do kluczowych dzieł literatury, tak by następnie móc je na maksymalnie szerokich warunkach publicznie udostępnić (Zgodnie z par.12 pkt. 2 Paktu dla Kultury: „Corocznie będą planowane środki na zakup praw do dzieł o szczególnym znaczeniu dla kultury i edukacji oraz ich umieszczania w domenie publicznej”). W ramach tego działania będzie tworzona lista dzieł przeznaczonych do wykupu. Instytut Książki będzie zaś negocjował z posiadaczami praw do nich możliwość zakupu maksymalnie szerokich praw, możliwe będą trzy poziomy: do udostępnienia na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa, do udostępnienia na Otwartej Licencji Edukacyjnej lub w zakresie indywidualnie negocjowanym. Wszystkie utwory mają zostać udostępnione w wersji elektronicznej w otwartym dostępie. Warto zwrócić uwagę, że poza pierwszą opcją (licencja CC BY) pozostałe nie realizują dokładnie zadania umieszczania utworów w domenie publicznej i zakres tak udostępnionych dzieł będzie zależał od skuteczności negocjacji z posiadaczami praw. Mimo to program i sposób wypracowania takiego kompromisowego rozwiązania należy uznać za dobry krok w kierunku udostępniania zasobów kultury finansowanych ze środków publicznych.
Więcej o programie i rozwiązaniu prawnym w nim możecie przeczytać we wpisie Alka Tarkowskiego na blogu Centrum Cyfrowego.
Terminy: program zostanie uruchomiony lutym 2014. Więcej informacji na stronach Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego i i dokumencie z założeniami programu.
Polsko-Amerykańska Fundacja Wolności: „Przemiany w regionie” RITA
Celem Programu jest wsparcie demokratycznych i systemowych przemian w krajach Europy Wschodniej, Kaukazu i Azji Centralnej, poprzez dzielenie się polskim doświadczeniem w tym zakresie, wspieranie liderów, gospodarki rynkowej oraz społeczeństwa obywatelskiego. Program jest realizowany przez Fundację Edukacja dla Demokracji (FED) a o dofinansowanie w jego ramach mogą ubiegać się polskie organizacje pozarządowe współpracujące z krajami: Armenia, Azerbejdżan, Białoruś, Gruzja, Kazachstan, Kirgistan, Mołdawia, Rosja, Ukraina, Tadżykistan.
Od jesiennej edycji w 2013 roku jednym z podstawowych warunków umów na dofinansowanie z programu jest wymóg do udostępnienia wyników projektu mających cechy utworu, na zasadach licencji Creative Commons „Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 3.0 Polska. Jest to podobny wymóg jaki znajdziemy w wybranych konkursach Ministerstwa Spraw Zagranicznych czy Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Warto podkreślić, że w ramach programu nie zawsze powstają zasoby edukacyjne co oznacza (podobnie jak sugerują materiały Patriotyzmu Jutra) że warto publikować w ten sposób również materiały dokumentujące projekty.
Terminy: w 2014 przewidywane są dwie edycje konkursu, w styczniu zostanie ogłoszony pierwsza.
Wszystkim zainteresowanym składaniem wniosków w tych konkursach polecamy Przewodnik po otwartości, przygotowany z myślą o organizacjach chcących stosować licencje Creative Commons oraz stronę otwartawiedza.pl. Organizacje zaś które stosują już licencje CC do publikowania zasobów edukacyjnych i naukowych zachęcamy do przystąpienia do Koalicji Otwartej Edukacji.