Znamy pierwszych laureatów stypendiów im. Bassela Khartabilego
Bassel Khartabil był aktywistą działającym na rzecz wolności wypowiedzi, wolnej kultury i demokracji. Był współzałożycielem pierwszego hackerspace w Syrii, Aiki Lab, koordynował Creative Commons Syria oraz działał na rzecz wolnego oprogramowania. W 2002 roku został aresztowany i uwięziony przez reżim syryjski. Jego zatrzymanie zostało potępione przez środowisko międzynarodowe, a uwolnienia Bassela domagały się takie organizacje jak Creative Commons, Amnesty International, Human Rights Watch, Electronic Frontier Foundation i Jimmy Wales Foundation. Niestety, w 2015 został przewieziony do nieznanego miejsca i wkrótce zabity, co utrzymywano w tajemnicy przez prawie dwa lata.
(Bassel Khartabil by freebassel, CC0)
Dzięki współpracy Creative Commons, Wikimedia Foundation, Mozilla, Fabricatorz Foundation, #FREEBASSEL, #NEWPALMYRA, Jimmy Wales Foundation, SMEX, and YallaStartup ufundowano pierwsze stypendium Bassel Khartabil Free Culture Fellowship. Stypendium wspiera wybitnych ludzi działających na rzecz otwartej kultury w swoich społecznościach w miejscach szczególnie narażonych na ataki na wolności słowa i swobodny dostęp do wiedzy.
Bassel Khartabil Free Culture Fellowship dla Majda Al-shihabiego
Pierwszym nagrodzonym stypendystą Bassel Khartabil Free Culture Fellowship został Majd Al-shihabi, syryjsko-palestyński inżynier, absolwent urbanistyki, pracujący w Bejrucie. Stypendium pomoże Majdowi w budowaniu otwartej platformy dla syryjskich i palestyńskich archiwów historii mówionej, a także digitalizacji i wydania wcześniej zapomnianych map z domeny publicznej Palestyny z lat 40. XX wieku. Dzięki mapom możliwa będzie identyfikacja lokalizacji zniszczonych wiosek, zabytków i społeczności, co pozwoli ocalić od zapomnienia palestyńską historię i kulturę.
Oprócz 50 000 dolarów Majd otrzyma także wsparcie mentorskie, pomoc w pozyskaniu funduszy oraz w promocji projektu od organizacji, które ufundowały nagrodę.
Majd Al-shihabi CC BY Ziad Tareq Hassan
The Mosireen Collective, Sharq.org i ASI-REM / ADEF nagrodzeni w ramach Bassel Memorial Fund
Jednocześnie ogłoszonych zostało trzech pierwszych nagrodzonych Bassel Memorial Fund: pochodzący z Egiptu The Mosireen Collective oraz Sharq.org i ASI-REM / ADEF z Libanu. Każdy z projektów otrzyma 10 000 dolarów na realizację działań.
The Mosireen Collective: 858.ma Archive
Kolektyw The Mosireen powstał podczas egipskiej rewolucji 2011 roku, zrzeszał i szkolił wideo aktywistów tworzących filmy dokumentujące rewolucję oraz zapewniał fizyczną przestrzeń do spotkań i pokazów filmowych. Po 2013 r. Kolektyw przeniósł swoją działalność do sieci i tworzy 858.ma – otwarte archiwum, którego celem jest zebranie wszystkich nagrań powstałych od 2011 roku, które dotyczą rewolucji. Dzięki wsparciu finansowemu Kolektyw planuje m.in. uruchomienie warsztatów i szkoleń dla działaczy wideo oraz rozszerzenie kolekcji filmów.
Sharq.org: Arab World Voices Library
Misją Sharq jest wzmocnienie kompetencji obywateli krajów arabskich w zakresie debaty publicznej. Sharq realizuje ten cel przede wszystkim poprzez tworzenie kolekcji mówionych historii, które rejestrują historie i doświadczenia osób w całym świecie arabskim. Najnowsze kolekcje skupiają się na kulturze i społeczeństwie w Syrii przed 2011 r., Łamaniu praw człowieka podczas ery Kaddafiego w Libii oraz zatrudnieniu Palestyńczyków w Libanie. Wszystkie filmy i nagrania dostępne są na licencjach Creative Commons. Wsparcie finansowe Memorial Fund będzie przeznaczone na szkolenia i warsztaty, które pomogą rozwijać bibliotekę dla przyszłych pokoleń.
ASI-REM / ADEF Lebanon: Youth Media Activists Camp
ADEF promuje twórcze wykorzystanie mediów, sztuki i technologii – z silnym naciskiem na promocję narzędzi i produktów o otwartej treści i wolnej kulturze – w celu zwiększenia produkcji i rozpowszechniania arabskiej wiedzy i kultury wśród młodzieży i nastolatków. Fundusz pomoże sfinansować tegoroczny 10-dniowy Obóz Aktywistów, który jest miejscem wymiany wiedzy i umiejętności dla 50 młodych działaczy i aktywistów społecznych, aspirujących dziennikarzy, pisarzy i studentów.
CC Global Summit 2018
Laureaci Bassel Khartabil Free Culture Fellowship oraz Bassel Memorial Fund zostali ogłoszeni na tegorocznym Creative Commons Summit, który odbył się w Toronto. W tym roku wzięło w nim udział ponad 450 uczestników z całego świata – ekspertów prawnych, aktywistów, działy społecznych. Nie zabrakło również naszych przedstawicieli, czyli Alka Tarkowskiego i Natalii Mileszyk z Creative Commons Polska.
Zobacz też
Odzyskaj prawa do utworu – nowe narzędzie Creative Commons
Kilka lat temu przekazałeś majątkowe prawa autorskie do swojej książki. Teraz chciałbyś ją udostępnić w internecie w otwarty sposób, ale nie wiesz czy możesz to zrobić? Creative Commons wraz z Authors Alliance opracowało narzędzie, które ma pomóc rozwiązać takie problemy. Termination of Transfer Tool (ToT) pozwala autorom oraz spadkobiercom zweryfikować czy mają szansę odzyskanie praw do utworu. W tym celu należy odpowiedzieć na kilka pytań dotyczących powstania i publikacji utworu oraz umowy, w której nastąpiło przeniesienie praw. Formularz dostępny jest na stronie rightsback.org
Przeważającą praktyką stosowaną w umowach o dzieło jest przenoszenie praw autorskich na zamawiającego utwór (np. wydawcę). Najczęściej oznacza to, że z utworu będzie można swobodnie korzystać dopiero po 70 latach po śmierci twórcy, czyli wtedy kiedy autorskie prawa majątkowe wygasną. W wielu przypadkach, po kilku lub kilkunastu latach, wydawcy tracą zainteresowanie utworem i nie jest on już dostępny w sprzedaży. Niestety, autor nie może w takiej sytuacji zdecydować o jego udostępnieniu w otwarty sposób, bo autorskie prawa majątkowe nie należą już do niego. W prawie Stanów Zjednoczonych istnieje możliwość, aby odzyskać te prawa i nowe narzędzie CC ma ułatwić autorom przejście przez ten proces. Ze wstępnych szacunków wynika, że ponad 2,5 miliona utworów może zostać odzyskana przez autorów w Stanach Zjednoczonych.
Narzędzie na razie dostępne jest tylko w USA. Polskie prawo autorskie również przewiduje możliwość wypowiedzenia umowy i odzyskania praw do utworu, dlatego będziemy informować kiedy narzędzie będzie dostosowane do prawa polskiego.
Udane próby odzyskiwania praw do utworów naukowych podejmowaliśmy kilka lat temu w ramach projektu Biblioteka Otwartej Nauki. Jego celem było otwieranie dostępu do publikacji naukowych z dziedzin nauk humanistycznych. Pomagaliśmy autorom czytać umowy wydawnicze i wspieraliśmy ich w negocjacjach z wydawcami. W rezultacie udało się udostępnić sporo monografii naukowych i prac zbiorowych, które były trudno dostępne z racji niskich lub wyczerpanych nakładów oraz nie miały szans na reedycję.